Zegadłowicz Erwin Emil

Zegadłowicz Erwin Emil; rocznica śmierci. Ur. 20 lipca 1888 r. w Białej Krakowskiej, zm. 24 lutego 1941 r. w Sosnowcu: polski poeta, prozaik, znawca sztuki i tłumacz. Był synem nauczyciela Tytusa Zegadłowicza i Elżbiety Kaiszarówny. Dzieciństwo spędził w Gorzeniu Górnym niedaleko Wadowic, gdzie jego ojciec miał dwór letniskowy. Uczęszczał do gimnazjum w Wadowicach, ukończył je w roku 1906. Studiował polonistykę, germanistykę i historię sztuki w UJ, a następnie w Wiedniu i w Dreźnie. W latach 1919–1921 pracował w Ministerstwie Kultury i Sztuki, gdzie był urzędnikiem Wydziału Literatury. W latach 1929–1931 mieszkał w Poznaniu pracując jako kierownik literacki Teatru Polskiego, doradca Księgarni św. Wojciecha, redaktor czasopism. W 1932 r. wrócił do Gorzenia. Pracował wówczas w teatrze katowickim i wykładał historię sztuki w konserwatorium w Katowicach. W 1936 r. nawiązał współpracę z jednolitofrontowym Dziennikiem Popularnym. 27 lipca 1915 r. poślubił Marię Kurowską. Ze związku tego urodziły się dwie córki, Halszka żyjąca w latach 1916–1966 i Atessa żyjąca w latach 1920–2013. Zmarł w Sosnowcu w wieku 52 lat. Pochowany jest w grobie cmentarza parafii św. Tomasza na pograniczu Pogoni i Małobądzka, w granicach Będzina. Zadebiutował w roku 1908. W 1921 r. wszedł do redakcji czasopisma Ponowa. W tym samym roku wraz z Edwardem Kozikowskim założył w Gorzeniu Górnym grupę poetycką Czartak, która działała do 1929 r. i zainicjował wydawanie czasopisma Czartak. W 1928 r. był współzałożycielem kabaretu Ździebko w Poznaniu. Pisał poezje, organizował spotkania artystów, gromadził wiele artystycznych dzieł. Dał się poznać jako znakomity, choć także mocno krytykowany, tłumacz z języka niemieckiego: Faust Goethego. Był odkrywcą świątkarza Jędrzeja Wowry, swoistego fenomenu rzeźbiarstwa ludowego. W 1933 r. z okazji dwudziestopięciolecia twórczości otrzymał honorowe obywatelstwo Wadowic. Po wydaniu powieści p.t. Zmory, w której przedstawione zostały Wadowice w czasie sprzed 1 Wojny Światowej, na początku lutego 1936 r. Rada Miejska odebrała Zegadłowiczowi honorowe obywatelstwo miasta oraz przywróciła ulicy jego imienia poprzednią nazwę Tatrzańska. Twórczość, wybór; Poezja: Drogą życia 1908 r., Nad rzeką 1910 r., Powrót 1911 r., Imagines 1918 r., Odejście Ralfa Moora 1919 r., Ballady 1920 r., U dnia, którego nie znam, stoję bram: poema symfoniczne 1921 r., Powsinogi beskidzkie 1923 r., Kolędziołki beskidzkie 1923 r., Przyjdź królestwo Twoje 1923 r., Zielone Święta: poezje i medytacje 1923 r., Wielka nowina w Beskidzie 1923 r., Kantyczka rosista 1924 r., Gody pasterskie w beskidzie: Wielskiej Nowiny część wtóra 1925 r., Krąg 1926 r., Dom jałowcowy: poezje 1920-1926, 1927 r., Siedem pieśni zgrzebnych o Janie Kasprowiczu 1927 r., Dziewanny: poemat 1927 r., Dziewanny, księga 2-ga: Zmysły 1927 r., Rezurekcje 1927 r., Ballada o świątkarzu 1928 r., „Flora, Caritas, Sofia: posągi i poezje“ 1928, „Widma wskazówek: elegie“ 1928, Do Jana Kuglina w Poznaniu ul. Sew. Mielżyńskiego 24 1929 r., Dziesięć ballad o powsinogach beskidzkich 1929 r., Głośniki płonące 1929 r., Zegar słoneczny w chińskim ogrodzie 1929 r., Chleb i wino 1930 r., Duma o obronie Sigetu 1932 r., Pieśń o Śląsku 1933 r., Światła w okopach 1933 r., Podsłuchy 1933 r., Czarny dzień 1935 r. Proza:  Żywot Mikołaja Srebrempisanego, Godzina przed jutrznią 1927 r., Z pod młyńskich kamieni 1928 r.,  Cień nad falami 1929 r., Zmory 1935 r., Motory 1938 r., Martwe morze. Pamiętnik Jana w Oleju Zydla 1939 r. Dramat: Lampka oliwna: tragedia w trzech aktach 1924 r., Noc świętego Jana Ewangelisty: misterium balladowe 1924 r., Nawiedzeni: misterium balladowe w trzech aktach 1924 r., Głaz graniczny 1925 r., Gdy się Chrystus rodzi…: widowisko jasełkowe w 4 obrazach z interludiami kukłowymi 1930 r.,  W pokoju dziecinnym: dialogi natrętne za kulisami teatru marionetek 1936 r., Wasz korespondent donosi 1939 r., Domek z kart: dramat w 3 aktach 1954 r., Łyżki i księżyc: groteska straganowa w trzech aktach 1957 r. Publicystyka, listy: W obliczu gór i kulis 1928 r., Gawęda poety z typografem 1929 r., Piszemy listy 1937 r. Upamiętnienia: Pomnik Emila Zegadłowicza w Wadowicach. W Gorzeniu Górnym w dworze kupionym w 1873 r. przez Tytusa Zegadłowicza, późniejszej siedzibie jego syna, mieści się obecnie Muzeum Emila Zegadłowicza. W styczniu 2018 r. eksponaty Muzeum przekazano do Muzeum w Suchej Beskidzkiej. W Bielsku-Białej, Jaworznie, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Sosnowcu, Szczecinie, Wadowicach, Warszawie, Wrocławiu oraz Zawierciu artysta został patronem ulic. Adaptacje teatralne i filmowe: twórczość Zegadłowicza jest źródłem adaptacji teatralnych, w szczególności Powsinogi beskidzkie oraz filmowych Domek z kart, film w reżyserii Erwina Axera z 1953 r.; Zmory w reżyserii Wojciecha Marczewskiego z 1978 r. Więcej o pisarzu w książkach i w internecie: Kozikowski E. Portret Zegadłowicza bez ramy. Opowieść biograficzna na tle wspomnień osobistych Warszawa 1966 r., Kolińska K Zegadłowicz. Podwójny żywot srebrempisanego Warszawa 1999 r.

Źródła:
– https://www.polskieradio.pl/39/247/Artykul/2775430,Emil-Zegadlowicz-spolecznik-poeta-skandalista
– https://dzieje.pl/kultura-i-sztuka/80-lat-temu-zmarl-emil-zegadlowicz-najwiekszy-skandalista-przedwojennej-polski
– https://culture.pl/pl/tworca/emil-zegadlowicz
– https://wadowice.pl/dla-mieszkancow/osobistosci-wadowic/emil-zegadlowicz/
– http://blog.polona.pl/2019/05/emil-zegadlowicz-pisarz-wszechstronny/
– https://pl.wikipedia.org/wiki/Emil_Zegadłowicz