Rudzka–Cybisowa Hanna

Rudzka–Cybisowa Hanna; rocznica śmierci. Ur. 25 lipca 1897r. w Mławie, zm. 3 lutego 1988r. w Krakowie:  polska malarka, jedna z reprezentantek koloryzmu, kapizmu, współzałożycielka Komitetu Paryskiego. Pierwsza kobieta na stanowisku profesorskim w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Pierwsza żona malarza Jana Cybisa. Talent plastyczny Hanny Rudzkiej już w dzieciństwie odkryła jej matka. Przyszła artystka w wieku 14 lat zaczęła pobierać prywatne lekcje rysunku u malarza Władysława Barwickiego, ucznia Wojciecha Gersona oraz Henryka Wiercińskiego. Równolegle uczyła się w gimnazjum filologicznym w Lublinie. W roku akademickim 1917/1918 rozpoczęła studia w Szkole Sztuk Plastycznych w Warszawie w pracowni Miłosza Kotarbińskiego.  Z powodu problemów finansowych po trzech latach musiała zrezygnować z dalszej nauki. Wkrótce z pomocą przyszedł jej krewny Feliks Hilchen, dyrektor portu w Gdańsku. Dzięki niemu Rudzka-Cybis wróciła do studiów artystycznych w 1921 roku, w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie,  pod kierunkiem Ignacego Pieńkowskiego oraz Stanisława Dębickiego. Od 1923 roku artystka uczyła się w pracowni Józefa Pankiewicza. Jedenastu uczniów Pankiewicza postanowiło kontynuować swoje poszukiwania artystyczne w Paryżu. Grupa ta zawiązała w 1923 roku Komitet Paryski, do którego należeli oprócz niej: Seweryn Boraczok, Jan Cybis, Józef Czapski, Józef Jarema, Artur Nacht-Samborski, Tadeusz Piotr Potworowski, Janina Przecławska-Strzałecka, Janusz Strzałecki, Marian Szczyrbuła oraz Zygmunt Waliszewski. Od skrótu KP nazywano ich później kapistami. Wspólnie zbierali pieniądze na wyjazd organizując wydarzenia artystyczne, bale czy loterie. Pomoc finansową otrzymali również od Stefana Laurysiewicza, kolekcjonera sztuki i przyjaciela Pankiewicza. 1 września 1924 roku członkowie Komitetu Paryskiego wyjechali do Paryża. W tym samym roku, jeszcze przed opuszczeniem Krakowa, artystka wzięła ślub z Janem Cybisem, kolegą ze studiów i jednym z kapistów. Wspólnie wynajęli pracownię przy Impasse du Rouet. Kapiści studiowali w paryskiej filii krakowskiej ASP pod kierunkiem Pankiewicza. Wyjeżdżali również w plenery południowej Francji, m.in. do La Ciotat w 1925r. oraz Collioure w roku 1926. W międzyczasie w różny sposób zarabiali na swoje utrzymanie. Rudzka-Cybis w celach zarobkowych kopiowała na przykład obrazy takich artystów jak: Peter Paul Rubens czy Paolo Veronese. W 1931 roku artystka wzięła udział w pierwszej wystawie kapistów w paryskiej Galerie Zak, a następnie w Galerie Moos w Genewie. W tym samym roku,  po siedmioletnim pobycie w Paryżu, zdecydowała się na powrót do Polski. Po powrocie Rudzka-Cybis pokazała swoje prace w wystawie kapistów w Polskim Klubie Artystycznym zorganizowanej przez Karola Stryjeńskiego. W 1933 roku wróciła do Paryża, gdzie pozostała jeszcze dwa lata. Pierwsza indywidualna wystawa artystki odbyła się właśnie we francuskiej stolicy, w Galerie Renaissance. W tym czasie twórczość malarki zyskiwała coraz większe uznanie. W 1934 roku jej obrazy pokazywane w wystawie kapistów w Instytucie Propagandy Sztuki w Warszawie, zostały zakupione przez Państwowe Zbiory Sztuki. W latach 1937–1939 artystka prowadziła również wakacyjne kursy dla nauczycieli w liceum w Krzemieńcu. Jesienią 1937 roku wyjechała w podróż po Włoszech, w tym samym roku udała się również do Paryża, gdzie zwiedziła Wielką Wystawę Światową. W 1938 roku uczestniczyła w Wystawie Sztuki Polskiej w Carnegie Institute w Pittsburghu. Rozwój kariery artystycznej Rudzkiej-Cybis przerwał wybuch 2 Wojny Światowej. Okres okupacji hitlerowskiej spędziła w Krakowie, gdzie w kawiarni Plastyków wspólnie z Bronisławą Orkanową-Smreczyńską zorganizowała Samopomoc Koleżeńską. W tym czasie malarka rozstała się z mężem. Po wojnie włączyła się w odbudowywanie środowiska artystycznego. Współtworzyła Związek Polskich Artystów Plastyków, a w szczególności Krakowski Oddział ZPAP, którego została wiceprezeską w 1945r., a następnie prezeską latach 1948–1950. Rudzka – Cybis została również pierwszą w historii krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych kobietą na stanowisku profesorskim. W 1945 roku otrzymała tytuł profesora nadzwyczajnego malarstwa, a w 1956 r. profesora zwyczajnego katedry malarstwa. W kolejnych latach została najpierw prodziekanem w latach 1959–1960, a następnie dziekanem w latach 1960–1962 Wydziału Malarstwa ASP w Krakowie. Artystka regularnie wystawiała swoje prace oraz wyjeżdżała w podróże artystyczne za granicę, m.in. do Austrii, Szwajcarii oraz Francji. Została nagrodzona m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski w 1964r., nagrodą 1 stopnia Ministra Kultury i Sztuki za całokształt twórczości w roku 1965 oraz 2 Grand Prix International d’Art Contemporain przyznanym w Monte Carlo w roku 1966. Była sygnatariuszką listu osób protestujących przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Tzw. List 59podpisała  w styczniu 1976 roku. Zmarła w 1988 roku w wieku 91 lat. Została pochowana na terenie Cmentarza Rakowickiego w Krakowie. Irena Kossowska w portalu Culture.pl charakteryzowała malarstwo Hanny Rudzkiej-Cybis w następujący sposób: (…)Zaliczana jest, obok Jana Cybisa, do czołowych i najbardziej typowych przedstawicieli nurtu kolorystycznego. Jej sztuka odzwierciedlała w pełni malarską doktrynę kapistów wywodząca się z francuskiego postimpresjonizmu i skupioną na morfologii obrazu; w martwych naturach i pejzażach relacje między przedmiotami dostarczały artystce pretekstu do rozwijania barwnych harmonii, smakowania kolorystycznych zestrojów i analizowania efektów fakturowych. Pulsującą tkankę barw świetlistych i dźwięcznych organizowało w obrazach Rudzkiej stosowanie kontrastu tonów ciepłych i zimnych(…).

Źródła:
–https://culture.pl/pl/tworca/hanna-rudzka-cybisowa
–https://proanima.pl/hanna-rudzka-cybisowa-i-rozkosz-malowania/
–https://niezlasztuka.net/ksiazki/stefania-krzysztofowicz-kozakowska-hanna-rudzka-cybis/
–https://pl.wikipedia.org/wiki/Hanna_Rudzka-Cybis