Kramsztyk Roman

Kramsztyk Roman;   18 sierpnia 1885  r. w Warszawie, zm. 6 sierpnia 1942  r. w Warszawie: polski malarz żydowskiego pochodzenia. Syn Juliana Kramsztyka, wnuk Izaaka. Urodził się w Warszawie  w zasymilowanej rodzinie żydowskiej. Studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych  pod kierunkiem Józefa Mehoffera, w Warszawie w prywatnej szkole Adolfa Edwarda Hersteina oraz od roku 1904 w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium u Johanna Caspara Hertericha. Lata 1910–1914 spędził w Paryżu. W czasie 1 Wojny Światowej przebywał w Polsce, a w  roku 1922 osiadł w Paryżu na stałe. Corocznie jednak przyjeżdżał do Polski, gdzie w 1939 r.  zaskoczył go wybuch 2 Wojny Światowej. Choć nie znał jidysz i judaizm był mu obcy zdecydował się pozostać w getcie. Jego ocalone rysunki z getta są świadectwem nędzy, głodu i śmierci Żydów w czasie Holocaustu. Zginął zastrzelony na ulicy w pierwszych dniach likwidacji getta warszawskiego. Był przedstawicielem nurtu klasycyzującego w polskim malarstwie. W roku 1922 był współzałożycielem Stowarzyszenia Rytm. Można  dostrzec w jego malarstwie  silne wpływy Cézanne’a w technice i kompozycji. Wystawiał prace w: Krakowie, Warszawie, Lwowie,  Barcelonie, Paryżu i Brukseli. Uczestniczył w międzynarodowej wystawie Sztuka i Technika w Paryżu w 1937 r. i Wystawie Światowej w Nowym Jorku w 1939 roku. Malował: portrety, sceny figuralne, martwe natury, akty. Znany był z zamiłowania do pastelu i sangwiny. Gdy w ostatnich latach życia utrwalał w tej technice wstrząsające sceny zagłady getta przekazał swoje ówczesne rysunki Marii Konowej – Kowalskiej, która ukrywała się po stronie aryjskiej. Po wojnie Maria Kowalska wyjechała do Brazylii i tam też w Săo Paulo, w grudniu 1946 r. zorganizowała wystawę rysunków Romana Kramsztyka z warszawskiego getta. Los większości rysunków jest nieznany. Najsłynniejszy z nich: Rodzina żydowska w getcie znajduje się w Archiwum Ringelbluma. Malarz zawsze uważał się za Polaka. Do wybuchu 2 Wojny Światowej motywy żydowskie nie pojawiły się w jego twórczości. Tym niemniej prasa endecka w recenzjach z wystaw wypominała mu zawsze jego żydowskie pochodzenie. Jest bohaterem poematu Jacka Kaczmarskiego Kredka Kramsztyka. Utwór ten, do własnej muzyki, wykonywał Przemysław Gintrowski.

Źródła: https://culture.pl/pl/tworca/roman kramsztyk,   https://cbj.jhi.pl/?q=Kramsztyk+Roman