Hadyna Stanisław
Hadyna Stanisław. W stulecie urodzin muzyka. Rok 2019 rokiem Stanisława Hadyny; U 25 września 1919 r. w Karpętnej, zm. 1 stycznia 1999 r. w Krakowie: polski kompozytor, dyrygent, muzykolog i pisarz. Założyciel i wieloletni kierownik artystyczny Zespołu Pieśni i Tańca Śląsk. Był synem Jerzego Hadyny, nauczyciela muzyki, kompozytora oraz zbieracza pieśni ludowych i Emilii z d. Pilch. Urodził się wprawdzie na Zaolziu, lecz jego przodkowie pochodzili z Wisły. Ukończył Gimnazjum Klasyczne im. A. Osuchowskiego w Cieszynie. W 1938 r. ukończył Instytut Muzyczny im. Ignacego Paderewskiego w Cieszynie, filię konserwatorium w Katowicach, w klasie fortepianu Aleksandra Brachockiego. W latach 1938-1939 studiował psychologię i socjologię w Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1942-1944 kontynuował studia konspiracyjnie, był także wykładowcą na tajnych kursach gimnazjalnych. Po wojnie podjął studia u Ludomira Różyckiego, kompozycja i Artura Malawskiego, dyrygentura w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej, obecnie Akademia Muzyczna w Katowicach. W latach 1945-1947 pracował jako nauczyciel gimnazjum i kierownik Wydziału Kultury Rady Narodowej w Wiśle. W latach 1947-1952 był kolejno dyrektorem biura Okręgu Związku Zawodowego Muzyków PRL oraz dyrektorem Biura Koncertowego i Wojewódzkiej Delegatury Artosu w Katowicach. W 1952 r. zorganizował Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca Śląsk, którego był kierownikiem artystycznym, dyrygentem i reżyserem. Zmuszony w 1968 r. do ustąpienia ze stanowiska dyrektora naczelnego zespołu, formalnie pełnił w nim funkcję kierownika artystycznego do roku 1973, przeniósł się do Krakowa, gdzie w1977 r. został kierownikiem muzycznym Teatru im. Juliusza Słowackiego. 1 marca 1990 r. ponownie objął kierownictwo zespołu Śląsk jako jego dyrektor artystyczny. Zespołem kierował aż do swojej śmierci. Od lat 60. 20 wieku zajmował się z dużym powodzeniem twórczością literacką. W 1948 r. otrzymał 1 nagrodę w Międzynarodowym Konkursie Filmowym w Warszawie za powieść o Chopinie Niezatarte ślady; w 1969 r. 2 nagrodę w konkursie UNESCO za Blessed Are the Peacemakers, dramat o M. Gandhim; 2 nagrodę w ogłoszonym w Stanach Zjednoczonych konkursie na sztukę o Martinie Lutherze Kingu za Shattered Dreams 1977 r. Jego Declaration 76 uzyskała American Revolution Bicentennial Medal. Na stoku góry Bukowej w Wiśle miał dom, do którego chętnie wracał po trudach artystycznych wojaży. Został pochowany w Wiśle, w starym Cmentarzu Ewangelickim na Groniczku. Pośmiertnie otrzymał honorowe obywatelstwo miasta Wisły. Obecnie Zespół Pieśni i Tańca Śląsk nosi imię Stanisława Hadyny. 1 lipca 2006 roku przed siedzibą zespołu kompozytorowi postawiony został pomnik. Komponował m.in. utwory skrzypcowe, fortepianowe. Wśród ważniejszych kompozycji znajdują się kantaty, poemat symfoniczno-baletowy Wiosna, 250 pieśni chóralnych i solowych, 14 kolęd, 13 pieśni pasyjnych, a poza tym muzyka baletowa, teatralna i filmowa. Najbardziej znane pieśni Stanisława Hadyny: Helokanie, Ondraszek, Karolinka, Starzyk, Szła dzieweczka, Hej tam w dolinie, Gdybym to ja miała. Dzieła literackie: Niezatarte ślady 1960 r., powieść; Na podbój kontynentu 1964 r., seria: Naokoło świata, zbiór reportaży; W słońcu Hellady 1968 r., zbiór reportaży; Pod niebem Allacha 1969 r., zbiór reportaży; Błogosławieni pokój czyniący 1969 r., dramat o życiu Mahatmy Gandhiego; Zdruzgotane sny 1972 r., dramat o życiu Martina Luthera Kinga; Droga do hymnu 1976 r., literacko-naukowe studium o Mazurku Dąbrowskiego; Deklaracja 76 1977 r., dramat z okazji 200. lecia deklaracji niepodległości Stanów Zjednoczonych; Gdzie niebo z ziemią graniczy 1981 r., szkic literacko-filozoficzny; W pogoni za wiosną 1983 r., pamiętnik, kronika narodzin zespołu Śląsk; Dwa ognie 1988 r., powieść oparta na historii Rewolucji Francuskiej; O Ludomirze Różyckim 1990 r., wspomnienia; Przez okna czasu. Jasnowidząca z Wisły 1993 r., biografia Agnieszki Pilchowej; O czwartym Mędrcu ze Wschodu, opowieść 2008 r., opowiadanie. Dramat o Gandhim Blessed Are the Peacemakers otrzymał 2 Nagrodę w Międzynarodowym Konkursie Teatralnym UNESCO 1969 r. Inny dramat Zdruzgotane sny zdobył 2 Nagrodę Międzynarodowego Biennale Teatralnego w USA 1972 r. Pełny tytuł debiutu literackiego Hadyny brzmi: Niezatarte ślady. Opowieść z życia Chopina nagrodzony w Międzynarodowym Konkursie Filmowym 1949 r. Miedzy innymi na podstawie tej książki Aleksander Ford zrealizował w 1951 roku film Młodość Chopina.
Źródła:
https://www.kamratowka.pl/beskidy-wisla-noclegi-hadyna-biografia.html,
http://www.zespolslask.pl/pl/galerie/10519/stanislaw-hadyna/
